Grad Prokuplje, na reci Toplici, udaljen je 250 kilometara od Beograda, a 31 km jugozapadno od Niša. Varošica u duhu arhitektonskog akademizma danas deluje moderno i mlado. Međutim, sudeći po dosadašnjim arheološkim nalazištima, ispod ovog grada ima ostataka ranijih civilizacija.

Arheološka nalazišta u okolini Prokuplja svedoče da je ovaj kraj bio naseljen već u sedmom milenijumu pre nove ere. Iskopine u okolini grada datiraju iz različitih perioda i svedoče o običajima sasvim drugačijih kultura i civilizacija. Iz perioda kada se Prokuplje zvalo Hammemum, na brdu Hisar iznad grada, nalazi se vredan spomenički kompleks – Tvrđava Hisar, koja je sa tri strane opasana rekom, a nekada je štitila glavnu vezu Pomoravlja sa Kosmetom. Sama tvrđava sastojala se od donjeg i gornjeg grada. Turci su je zauzeli 1454. godine, u isto vreme kada i Kruševac. Od ranijih utvrđenja danas postoji Jug-Bogdanova kula, iz koje se, prema tvrdnjama, obezbeđivalo korišćenje vode sa Toplice. Narodno predanje legendarnog Jug-Bogdana, njegovih devet sinova Jugovića i majku Jugovića, vezuje za Prokuplje. Zato toliko mesta u ovom gradu nose ime po Jug-Bogdanu. Mnogi tragovi ranijih civilizacija mogu se upoznati i u Narodnom muzeju, u centru grada.

Najlepše i najdragocenije mesto koje Prokuplje ima, kako po prirodnim lepotama tako i po kulturno-istorijskim spomenicima, svakako je brdo Hisar.

Nalazi se u samom centru grada i od podnožja do vrha ispunjen je zanimljivim sadržajem.
Na vrhu brda, nadmorske visine 357,5 m nekada je postojao " grad Hisar o čije stene se lomilo oružje rimsko, gotsko, hunsko i tursko". Iako je poznati austrijski putopisac i hroničar ostatke tvrdjave proglasio rimskim,pa su i materijalni ostaci iz rimskog perioda iskopani prilikom gradnje objekta "Savićevac"mogli da potkrepe to zapažanje, ipak je izgradnja tvrdjave datirana u srednji vek ( 14 -15 vek). Konzervirani ostaci srednjevekovnog utvrdjenja nalaze se na vrhu brda kao prirodni vidikovac sa koga se pogled pruža do planine Kopaonik.

Sredjnjevekovno utvrdjenje sastoji se od tri dela: gornjeg grada, ovalnog oblika, na najvišem platou i dva koncentrična bedema podgradja, sa tri kule. Delovi bedema restaurirani su ali najdominantnija kula prema reci Toplici, poznata kao Jug Bogdanova , ruinirana zubom vremena, nepristupačna je za posetu.

Omiljeno šetalište prokupčana, brdo Hisar, pošumljeno četinarima sa Karpata , opasano pešačkom stazom i stepeništem koje vodi do ugostiteljskog objekta "Savićevac" glavna je odrednica i početna tačka turističkih poseta i obilazaka.

Crkva Svetog Prokopija, u podnožju Hisara, veoma je značajna za ovaj grad. Jezgro hrama potiče iz 9. veka, kada je bio trobrodna bazilika. Kasnije je više puta obnavljana i dograđivana, pa je tako postala i petobrodna bazilika. U njoj počivaju i mošti svetog Prokopija, prenete iz Niša, a po kome je i samo Prokuplje dobilo ime. U spomeničkom kompleksu na Hisaru postoje ostaci antičkog hrama i jedne ranohrišćanske crkve. Latinska crkva, u narodu poznata kao Jug-Bogdanova, nalazi se u neposrednoj blizini crkve Svetog Prokopija. Podignuta je u 14. veku na temeljima rimskog svetilišta, najverovatnije posvećenog Herkulu, čija je statueta pronađena prilikom iskopavanja. Ovu jednobrodnu crkvu koristili su Dubrovčani, koji su i ovde imali brojnu trgovačku koloniju, te je zato i dobila naziv Latinska.

U novijoj istoriji, najdramatičniji događaji u oblasti Prokuplja dogodili su se tokom Prvog svetskog rata. Krajem 1916. godine, u vreme bugarske okupacije, ovde je izbila velika buna. U gušenju Topličke bune mučki je pobijeno 20.000 ljudi.